Prije mnogo godina, još za vrijeme stare ere, grčki filozof Aristotel, je svojim mišljenjem, da se svako može lako naljutiti ali ne i lako na ispravan način, dao naslutiti da postoji nešto što sada, u savremenom društvu, predstavlja konstrukt emocionalne inteligencije.
Posljednjih godina sve više pažnje se posvećuje proučavanju emocionalne inteligencije, kao faktoru bitnom u prevenciji psihičkih poteškoća. Ona predstavlja relativno svježe, široko, područje istraživanja, zbog čega je između ostalog i prisutna nedoumica oko njenog konstrukta. Zbog nedoumice oko samog konstrukta emocionalne inteligencije, formirali su se njeni razni modeli, od kojih neki uključuju ne samo emocije i inteligenciju, nego i motivaciju, dispozicije, osobine ličnosti, socijalno i adaptivno funkcionisanje i sl.
Među raznim modelima emocionalne inteligencije, najdominantniji je Golemanov model.
Sredinom devedesetih godina 20. vijeka, Daniel Goleman, psiholog i naučni saradnik New York Times-a, je objavio svoju knjigu “Emocionalna inteligencija: Zašto je važnija od IQ“. Smatra se da je za uspjeh njegove knjige zaslužan podnaslov koji predstavlja Golemanov stav, da mnogi aspekti života nisu determinisani klasičnim IQ konceptom, već primarno određeni emocionalnom inteligencijom pojedinca. Goleman, polazi od stanovišta da je emocionalna inteligencija spoj mentalnih sposobnosti i drugih dispozicija ličnosti, smatrajući da je ona sposobnost koja uključuje samokontrolu, revnost i istrajnost kao i sposobnost da se motivišemo. Prema njegovom mišljenju 5 odlika emocionalne inteligencije su:
-
Samosvijest – uključuje prepoznavanje emocija u trenutku kada se ispoljavaju i mogućnost kontrole nad njima,
-
Sposobnost upravljanja sobom – odnosi se na upravljanje vlastitim emocijama i mogućnost da one budu tačno odabrane,
-
Samomotivacija – podrazumijeva sposobnost istrajnosti uprkos neuspjesima,
-
Empatija – obuhvata prepoznavanje emocija drugih i saosjećanje sa njima,
-
Socijalne vještine – sposobnost oblikovnja emocija drugih.
Goleman, je opštepoznat po tome što je optimističan akcenat stavio na prednost emocionalne inteligencije u odnosu na klasični IQ koncept, a upravo u setu emocionalnih sposobnosti, vještina i tehnika prepoznaje preventivni faktor psihičkih poteškoća kao što su otuđenost, depresija, sklonost brizi i sl.
Dragica Bošnjak (APPI), magistar psihologije
Asocijacija psiholoških i poligrafskih ispitivanja