Zašto naglo mijenjamo raspoloženje?- Pitanje je koje ljudi zabrinuto sve češće postavljaju, tokom ovog savremeno užurbanog načina života.
Do nagle promjene raspoloženja dolazi u situacijama kada je čovjek pod pritiskom iz određenih razloga, van lične kontrole emocija. U zavisnosti da li je riječ o razlogu prolazne prirode, ili pak o razlogu hroničnog stanja, postoji mogućnost poremećaja raspoloženja.
Prema rezultatima svjetskih psiholoških istraživanja, poremećaj raspoloženja je jedan od najčešćih naslijednih psiholoških poremećaja. Osim naslijeđa na raspoloženje bitno utiču i spoljašni (socijalni) faktori poput socio-ekonomske situacije, posla, obaveza i sl.
U biti glavni rizikofaktori nastanka poremećaja raspoloženja su: blisko srodstvo (roditelji, braća i sestre i sl.) oboljelo od ovog poremećaja; stresni periodi u životu uslijed privatnih i poslovnih problema; velike promijene u životu kao što su smrt bliske osobe, promjena mjesta stanovanja, razvod, gubitak posla…
Poremećaj raspoloženja se javlja u različitim oblicima, u zavisnosti od načina i jačine dejstva na psihičko stanje, a samim tim i na cjelokupan kvalitet čovjekova života.
Tako postoji poremećaj raspoloženja tokom kojeg dominiraju samo depresivne epizode (depresija), kao i poremećaj raspoloženja tokom kojeg se na depresivnu epizodu nadovezuje manična epizoda (bipolarni poremećaj raspoloženja).
Depresivne epizode karakterišu nezadovoljstvo, razdražljivost, niže samopouzdanje i samopoštovanje, niži nagoni, usporenost, smanjena volja i koncentracija.
Manične epizode karakterišu vrlo povišeni nagoni i volja, bujica ideja, ubrzan govor i pokreti tijela, vrlo povišen osjećaj razdraganosti i samopouzdanja…
Treba naglasiti da nisu sve promjene raspoloženja direktno znak psihičkog poremećaja.
Potpuno je normalno biti tužan zbog nekog nemilog životnog događaja kao što je smrt drage osobe, raskid, razvod, gubitak posla i sl., ili biti srećan zbog nekog milog događaja kao što je susret sa dragim ljudima, zaposlenje, završetak škole, rođendan i sl.
Naime, sve dok je intezitet i oblik emocija prikladan datim događajima, koji su prolazne prirode, nakon kojih čovjek uobičajeno nastavlja sa svojim životnim aktivnostima, u pitanju je uobičajen normalan protok emocija (tuga,strah, bol, sreća), koji je dio svakodnevnog života, i kao takvog treba ga razlikovati od patoloških stanja ili poremećaja raspoloženja.
Poremećaj raspoloženja nastaje kada se emocije nađu u disfunkciji, i nemogućnosti protoka u skladu događaja prolazne prirode, preoblikujući se u hronično stanje, smijenjajući se u toku mjeseca ili u toku dana („ujutro nasmijan, naveče u suzama ili u bijesu“), ili sezonski („depresivne jeseni i zime, proljećni umor, ljetni nemir“), trajući doživotno.
Ako se ne liječi, poremećaj raspoloženja može negativno uticati na sve oblasti života (i na privatnom i na poslovnom domenu), i dovesti do ozbiljnih problema, poput problema sa zloupotrebom psihoaktivnih supstanci (narkotici, alkohol), sa zakonom, finansijama, vezom, izolacijom i usamljenošću, lošim rezultatima na poslu ili školi, što može da eskalira u slonosti ka samoubistvu.
Zato su od velike važnosti lični uvid o postojanju problema sa raspoloženjem, volja za promjenom destruktivnog načina razmišljanja i ponašanja, te prihvatanje pomoći drugih, u vidu socijalne podrške (srodnika, prijatelja, kolega i sl.), psihološke podrške (psihologa i psihoterapeuta), i ukoliko je potrebno psihofarmakoterapije (psihijatra). Ovakvi vidovi podrške su sve zastupljeniji u svijetu, a tabu zasnovan na strahu da će neko nekoga proglasiti manje vrijednim, koji je jedan od bazičnih razloga ne prihvatanja pomoći, se sve više prevazilazi. Naime, potpuno je normalno i poželjno da čovjek brine o svom zdravlju, kako o fizičkom, tako i o psihičkom, s obzirom da tako pozitivno utiče na kompletan kvalitet života.
Dragica Bošnjak, magistar psihologije – Asocijacija psiholoških i poligrafskih ispitivanja